Kelebek şeklindeki tiroid bezi, boynumuzun ön kısmında yer alır ve T3 (triiyodotironin) ile T4 (tiroksin) hormonlarını salgılayarak vücudun enerji üretiminden büyümeye kadar birçok önemli fonksiyonunu destekler.
Ancak, tiroid bezinin yeterince hormon üretememesi durumunda tiroid hormonu düşüklüğü ya da tıbbi adıyla hipotiroidi ortaya çıkar. Bu durum, metabolizmanın yavaşlamasına, kilo alımına, sürekli yorgunluk hissine ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.
Tiroid hormonu düşüklüğü, tiroid bezinin yeterli miktarda hormon üretememesi sonucunda ortaya çıkan bir endokrin bozukluktur. Bu durum, vücuttaki tüm organ sistemlerini etkileyerek genel sağlık durumunu olumsuz yönde etkileyebilir.
Temel tiroid hormonları şunlardır:
Hipotiroidi hastalarında T3 ve T4 seviyeleri düşük, TSH seviyesi ise yüksektir. Bunun nedeni, hipofiz bezinin daha fazla tiroid hormonu üretmesi için tiroid bezini uyarmaya çalışmasıdır.
Tiroid hormonları vücudun hemen hemen her fonksiyonunu etkilediğinden, hipotiroidi belirtileri de oldukça geniş bir yelpazeye yayılabilir. Kişiden kişiye değişebilen bu belirtiler, genellikle yavaş yavaş gelişir ve fark edilmesi zaman alabilir.
Tiroid hormonu düşüklüğüne birçok faktör sebep olabilir. Hipotiroidi genellikle tiroid bezinin işlevini kaybetmesi, bağışıklık sistemi hastalıkları veya beslenme eksiklikleri gibi nedenlerden kaynaklanır.
Hashimoto tiroiditi, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırarak iltihaplanmaya ve hormon üretiminin azalmasına neden olduğu bir otoimmün hastalıktır. Kadınlarda erkeklere oranla daha yaygındır. Ailede tiroid hastalığı öyküsü varsa, hipotiroidi geliştirme riski daha yüksek olabilir. Özellikle Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün hastalıklar, genetik olarak aktarılabilir. Genetik yatkınlık söz konusu olabilir. Zamanla tiroid bezi küçülebilir ve hormon üretimi kalıcı olarak azalabilir.
Tiroid hormonları, vücudun üretemediği bir mineral olan iyot kullanılarak sentezlenir. Yeterli iyot alınmadığında tiroid bezi yeterince hormon üretemez. Hamilelik sırasında tiroid hormon seviyeleri dalgalanabilir. Bazı kadınlarda doğum sonrası "postpartum tiroidit" olarak adlandırılan bir durum gelişebilir. Bu durum, doğumdan sonra birkaç ay içinde ortaya çıkabilir ve bazı vakalarda kalıcı hipotiroidiye yol açabilir.
Hipotiroidi tanısı koymak için doktorlar genellikle kan testleri ve görüntüleme yöntemleri kullanır. Kan testinde TSH, Serbest T4, Serbest T3, Anti-TPO değerleri incelenir. Ultrason ile tiroid bezinin boyutu, yapısı ve anormallikleri kontrol edilir. Nodül veya guatr varlığı değerlendirilir.
Tiroid hormonu düşüklüğü tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Neyse ki, hipotiroidi genellikle ilaç tedavisi ve beslenme düzenlemeleri ile kontrol altına alınabilir. Hipotiroidi tedavisinde en yaygın kullanılan ilaç T4 hormonu takviyesidir. Aç karnına, sabahları alınmalıdır. Kalsiyum, demir veya kahve gibi maddelerle birlikte alınmamalıdır. Doz ayarlaması doktor tarafından yapılmalıdır. Düzenli kan testleri ile hormon seviyeleri kontrol edilir.
Tiroid hormonu eksikliğinde beslenme ve takviye alımı da önemlidir. İyot kullanımı için deniz ürünleri, süt ve yumurta tüketimi artırılabilir. Selenyum; brezilya cevizi, ay çekirdeği gibi gıdalarda bulunur ve tiroid fonksiyonlarını destekler. Çinko alımı için kırmızı et, tavuk ve baklagiller tüketimi artırılabilir.
Hamilelik sürecinde, vücut birçok hormonel değişim yaşar. Tiroid bezinin de artan enerji ihtiyacına cevap vermesi ve hormon üretimini artırması gerekir. Ancak bazı durumlarda tiroid bezi yeterli hormon üretemez ve hipotiroidi gelişebilir. Bebek, ilk 12 hafta boyunca tiroid hormonlarını anneden alır. Eğer anne yeterli tiroid hormonu üretemezse, bebeğin beyin ve sinir sistemi gelişimi olumsuz etkilenebilir. Hamilelik sürecinde doktorlar düzenli tiroid fonksiyon testleri yapılmasını önerir.
Türkçe
English
German
Arabic
French
Russian
